Sport şikesleriniň köp görnüşi bar we adam bedeniniň dürli ýerlerine sport şikesleri sportuň her görnüşi üçin tapawutlanýar.Umuman aýdylanda, türgenlerde ownuk şikesler, dowamly şikesler we agyr we ýiti şikesler bolýar.Dowamly ownuk şikesleriň arasynda, käbiri ýiti şikeslerden soň doly gutulmazdan ozal türgenleşmek, käbirleri nädogry maşk düzgüni we aşa köp ýerli ýük sebäpli ýüze çykýar.Köpçülikleýin bedenterbiýe bilen meşgullanýanlaryň sport şikesleriniň ýüze çykmagy türgenleriňkä meňzeýär, ýöne uly tapawutlaram bar.Has ýiti şikesler we dartma şikesleri az.Köp görnüşleriniň öňündesport şikesleriaşakdaky öňüni alyş ýörelgeleri berjaý edilse, sport şikesleriniň ýüze çykmagynyň öňüni alyp ýa-da azaldyp bolar:
(1) Ulgamlaýyn we basgançakly fiziki maşklaryň umumy ýörelgelerini ýerine ýetiriň.Dürli jyns, ýaş we dürli sport türgenlerine şikes ýetendigine ýa-da ýokdugyna garamazdan başgaça garamaly.Olara deň mukdarda maşk we intensiwlik berilse we şol bir kynlygyň hereketlerini öwrense, hili pes bolan türgenler şikes alarlar.Okuw sapaklarynda "ýeke-ýekeden" okuw usullaryndan gaça duruň.
(2) Uzalýan maşklara üns beriň.Uzalýan maşklar, myşsalary ýa-da ýumşak dokumalary maşkdan öň, wagtynda we soň uzatmak üçin niýetlenendir, şonuň üçin uzalýan myşsalar ýa-da ýumşak dokumalar doly rahatlanar.Bu myşsalaryň ýadawlykdan gutulmagyna amatly, myşsalaryň dartylmagynyň öňüni alýar, myşsalaryň çeýeligini saklaýar we maşk usullarynyň berkliginden we deformasiýasynyň öňüni alýar.Herekete taýýarlyk görmek üçin uzalýan maşk, myşsalaryň we ýumşak dokumalaryň içki ýapyşygyny azaltmak, çeýeligi ýokarlandyrmak, myşsanyň temperaturasyny ýokarlandyrmak we maşk wagtynda myşsalaryň dartylmagynyň öňüni almakdyr.Işjeň uzatma okuwy esasan ulanylýar;okuwdan soň uzalýan maşk dynç almakdyr.Gaty we ýadaw myşsalar myşsalaryň içindäki metabolitleriň bölünip çykmagyny çaltlaşdyryp, myşsalaryň agyrysyny azaldyp, mümkin boldugyça gysga wagtda beden taýdan sagdynlygy dikeldip biler.Passiw uzalma esasan ulanylýar.
(3) Sportda goragy we kömegi güýçlendirmek.Mümkin bolan şikeslerden gaça durmak üçin beýikden ýykylmak ýa-da ýykylmak ýaly öz-özüňi goramagyň dürli usullaryny özleşdirmek iň gowusydyr, dyzyňyzdan gaça durmak üçin aýaklaryňyzy bilelikde saklamaly we biri-biriňizi goramalysyňyz wetopukşikesler.Täsirini ýere basmak üçin dürli togalanýan hereketleri öwreniň;dürli goldaw kemerlerini dogry ulanmak we ş.m.
(4) Gowşak bölekleriň we has gowşak bölekleriň tälimini güýçlendirmek we olaryň işini gowulaşdyrmak öňüni almak üçin oňyn serişdedirsport şikesleri.Mysal üçin, biliň şikeslenmeginiň öňüni almak üçin, psoas we garyn myşsalarynyň türgenleşigi güýçlendirilmeli, psoas we garyn myşsalarynyň güýji gowulaşmaly, olaryň utgaşdyrylmagy we antagonistik deňagramlylygy ýokarlandyrylmaly.
(5) Ownuk myşsa toparlarynyň türgenleşigine üns beriň.Adam bedeniniň myşsalary uly we kiçi myşsa toparlaryna bölünýär we kiçi myşsa toparlary köplenç bogunlary düzetmek roluny oýnaýarlar.Umumy güýç maşklary, köplenç kiçi myşsa toparlaryny äsgermezlik edip, uly myşsa toparlaryna ünsi jemleýär, netijede myşsanyň deňagramsyzlygy we maşk wagtynda şikes ýetmek mümkinçiligini ýokarlandyrýar.Kiçijik myşsa toparlarynyň maşklary, esasan kiçi agramly we agyr dambbellleri ýa-da rezin çekmeleri ulanýarýokarky bedenmaşklar köplenç zyýanly we peýdasyzdyr.Mundan başga-da, kiçi myşsa toparlarynyň maşklary birnäçe ugurdaky hereketler bilen birleşdirilmelidir we hereketler takyk we takyk bolmalydyr.
(6) Merkezi bedeniň durnuklylygyna üns beriň.Merkezi durnuklylyk, çanaklygyň we magistralyň berkligini we durnuklylygyny aňladýar.Merkezi güýç we durnuklylyk dürli çylşyrymly hereket hereketlerini ýerine ýetirmek üçin zerurdyr.Şeýle-de bolsa, adaty merkezi okuw, esasan, oturmak we ş.m. ýaly adaty uçarda amala aşyrylýar, funksiýa güýçli däl.Merkezi güýç maşklary garyn çeýeligini we aýlanmagy öz içine almalydyr.
(7) Öz-özüňe gözegçilik etmegi güýçlendiriň we sportyň aýratynlyklaryna laýyklykda käbir aýratyn öz-özüňe gözegçilik usullaryny düzüň.Mysal üçin, patella ştamyna ýykgyn edýän zatlar üçin, dyz agyry ýa-da dyz gowşaklygy bar bolsa-da, polo positiveitel bolsa-da, bir aýakly ýarym skat synagy geçirilip bilner;rotator çeňňegine şikes ýetýän zatlar üçin egin arka synagy ýygy-ýygydan geçirilmeli (egin 170 dereje ýokarlananda, soň arka uzatmaga mejbur ediň), agyry oňyn.Tibia we fibula we flexor tendon tenosynowitiniň ýadawlygyna ýykgyn edýänler köplenç "aýak basmak synagyny" etmeli, ýaralanan ýerlerde agyry bolanlar oňyn.
(8) Sport bilen meşgullanmak üçin howpsuz gurşaw dörediň: sport enjamlary, enjamlar, ýerler we ş.m. maşk etmezden ozal berk barlanmalydyr.Mysal üçin, tennis maşklaryna gatnaşanyňyzda, raketanyň agramy, tutawajyň galyňlygy we raketanyň ýüpüniň çeýeligi maşk üçin amatly bolmalydyr.Aýallaryň monjuklary, gulakhalkalary we beýleki ýiti zatlary maşk wagtynda wagtlaýyn geýmeli däl;maşk edýänler sport elementlerine, aýaklaryň ululygyna we aýagyň arkasynyň beýikligine görä bir jübüt elastik aýakgap saýlamalydyrlar.
Poçta wagty: 26-2022-nji oktýabr
