Meniskus şikesleriiň köp ýaýran dyz şikeslerinden biri, ýaş ulularda we aýallardan has köp erkeklerde bolýar.
Meniskus, iki esasy süňküň arasynda oturan elastik kıkyrdagyň C görnüşindäki ýassygydyr.dyz bogunlary.Meniskus artikulýar kıkyrdagyň zeperlenmeginiň öňüni almak üçin ýassyk hökmünde hereket edýär.Meniskal şikesler şikes ýa-da degenerasiýa sebäpli bolup biler.Meniskus şikesleriGüýçli şikes sebäpli dörän ýumşak dokumalaryň şikeslenmegi, bogun bagynyň şikeslenmegi, bogunlaryň şikeslenmegi, bogun kapsulasynyň şikeslenmegi, kıkyrtagyň üstündäki şikes we ş.m. çylşyrymly bolup biler we köplenç şikesden soňky çişmä sebäp bolýar.
Aýbaşydaky şikesler, ähtimaldyz bogunlaryaýlaw bilen bilelikde flexiondan uzaldyşa geçýär.Iň köp ýaýran meniskusyň şikeslenmesi orta meniskusdyr, iň köp ýaýranlygy meniskusyň yzky şahynyň şikesidir we iň köp ýaýranlary uzynlygyň ýarylmagydyr.Gözýaşyň uzynlygy, çuňlugy we ýerleşişi, yzky meniskus burçunyň femoral we tibial ýapraklaryň arasyndaky gatnaşyklara baglydyr.Meniskusyň dogabitdi näsazlyklary, esasanam gapdal diskoid kıkyrdagy, degenerasiýa ýa-da zeper ýetmegine sebäp bolup biler.Dogabitdi bogun boşlugy we beýleki içerki näsazlyklar, meniskiň zeperlenmegini ýokarlandyryp biler.
Tibiýanyň artikulýar ýüzünde barorta we gapdal menisk şekilli süňklergyrasynda has galyň we bogun kapsulasy bilen berk baglanyşykly we merkezde inçe bolan meniskus diýilýär.Medial meniskus "C" görnüşli bolup, öňki şahy öň haçly baglanyşyk nokadyna, yzky şahy bilen birikdirilentibialbiri-birine baglylygy we yzky haçly baglanyşyk nokady we daşky gyrasynyň ortasy orta girew baglanyşygy bilen berk baglanyşyklydyr.Gapdal meniskus "O" şekilli, öňki şahy öňki haçly baglanyşyk nokadyna dakylýar, yzky şahy yzky şahyň ortaky meniskusyna, daşky gyrasy gapdal girew baglanyşygy bilen baglanyşykly däl we hereketiniň diapazony orta meniskusdan azdyr.uly.Meniskus belli bir derejede dyz bogunlarynyň hereketi bilen hereket edip biler.Meniskus dyz uzalanda öňe hereket edýär we dyz çeýe bolanda yza tarap hereket edýär.Meniskus gan bilen üpjün edilmeýän fibrokartilage bolup, onuň iýmitlenmegi esasan sinowial suwuklykdan gelýär.Diňe bogun kapsulasyna birikdirilen periferiýa bölegi sinowiýadan gan alýar.
Şonuň üçin, gyrasy bölegi ýaralanandan soň öz-özüni bejermekden başga-da, menisk aýrylandan soň meniskusyň özüni bejerip bolmaz.Menisk aýrylandan soň, sinowiumdan fibrokartilaginli, inçe we dar menisk döredilip bilner.Adaty meniskus, tibial süýümiň depressiýasyny ýokarlandyryp, bogun we bufer zarbasynyň durnuklylygyny ýokarlandyrmak üçin femuryň içki we daşarky ýapgylaryny ýasap biler.
Meniskusyň şikeslenmeginiň sebäplerini takmynan iki kategoriýa bölmek mümkin, biri trawma, beýlekisi degeneratiw üýtgemeler sebäpli.Öňküsi köplenç ýiti şikes sebäpli dyzyna zor salýar.Dyz bogunlary çeýe bolanda güýçli valgus ýa-da varus, içki aýlanma ýa-da daşarky aýlanma bolýar.Meniskusyň ýokarky ýüzü femoral ýapgy bilen has köp hereket edýär, aýlaw sürtülme gyrkyjy güýji aşaky ýer bilen tibial platonyň arasynda emele gelýär.Duýdansyz hereketleriň güýji gaty uludyr we aýlanýan we eziji güýç meniskusyň hereket edýän çäginden ýokary bolsa, meniskusa zeper ýetirip biler.Degeneratiw üýtgemeler sebäpli dörän meniskus şikesinde ýiti şikesiň ýoklugy bolup biler.Bu, köplenç ýarym oturylyşykda ýa-da oturylyşykda işlemegiň ýygy-ýygydan zerurlygy, dyzyň çeýelmegi, aýlanmagy we uzak wagtlap uzalmagy bilen baglanyşyklydyr.Meniskus birnäçe gezek gysylýar we könelýär.ýaralanmagyna sebäp bolýar.
Öňüni almak:
Gapdal meniskus gapdal girew baglanyşygy bilen baglanyşykly däldigi sebäpli hereketiň diapazony orta meniskusdan has uly.Mundan başga-da, gapdal meniskusda köplenç dogabitdi diskoid meniskusy diýilýän dogabitdi disoid deformasiýalary bolýar.Şonuň üçin zeper ýetmek ähtimallygy has köp.
Meniskus şikesleritop oýnaýanlarda, magdançylarda we derwezebanlarda has ýygy duş gelýär.Dyz bogunlary doly uzaldylanda, orta we gapdal girew baglanyşyklary berk, bogun durnukly we meniskusyň şikeslenmek ähtimallygy az bolýar.Aşaky bölegi agyrlyk göterýän bolsa, aýak diklenýär we dyz bogunlary ýarym çeýe ýagdaýynda bolsa, meniskus yza gaýdýar.ýyrtyldy.
Meniskusyň şikeslenmeginiň öňüni almak üçin, esasan, gündelik durmuşda dyz bogunlarynyň şikeslenmegine üns bermek, maşkdan öň gyzmak, bogunlary doly maşk etmek we maşk wagtynda sport şikesleriniň öňüni almakdyr.Garry adamlara beden utgaşdyrylyşynyň peselmegi we myşsa baglanyşyklarynyň çeýeligi sebäpli basketbol, futbol, regbi we ş.m. ýaly güýçli gapma-garşylykly sport görnüşlerini azaltmak maslahat berilýär.Güýçli gapma-garşylykly sport oýunlaryna gatnaşmaly bolsaňyz, näme edip biljekdigiňize-de üns bermelisiňiz we kyn hereketlerden, esasanam dyzlaryňyzy epip, yzyna öwrülmegiň hereketlerinden gaça durmalysyňyz.Sport bilen meşgullananyňyzdan soň, umuman dynç almak üçin gowy iş etmeli, dynç almaga üns bermeli, ýadawlykdan gaça durmaly we sowukdan gaça durmaly.
Şeýle hem dyz bogunlarynyň durnuklylygyny güýçlendirmek we dyz meniskusynyň zeperlenmek howpuny azaltmak üçin dyz bogunlarynyň töweregindäki myşsalary türgenleşdirip bilersiňiz.Mundan başga-da, hassalar sagdyn iýmitlenmäge üns bermelidirler, köp gök gök önümleri we ýokary belokly we ýokary kalsiýli iýmitleri iýmeli, ýagyň kabul edilmegini azaltmaly we horlanmaly, sebäbi aşa köp agram götermek dyz bogunlarynyň durnuklylygyny peselder.
Iş wagty: 13-2022-nji oktýabr
